Çoçuklarda Tırnak Yeme Alışkanlığı

 

Çocuklarda 3 yaşından itibaren kendini gösteren tırnak yeme davranışı çok sık olarak görülmekle birlikte ergenlik ve yetişkinlik döneminde de kendini gösterebilen bir alışkanlıktır. Tırnak yeme davranışından çok bu davranışa neden olan olayları saptamak gerekir.

 

Tırnak Yeme Davranışının Nedenleri

• Öfke, kaygı, güven ve özgüven sorunu, heyecanlı ya da stresli zamanlar, aşırı kontrolcü ve baskıcı ebeveynler, kardeş kıskançlığı gibi sebeplerden dolayı ortaya çıkabilir..
• Alışkanlık daha çok baskı altına alınmış heyecanların ilgilendiği durumlarla olup, çocuk bunun arzu edilmeyen bir davranış ve alışkanlık olduğunu anlayınca kökleşmekte olduğu görülmektedir.
• Tırnak yeme bir güvensizlik belirtisi olarak kabul edilir. Aile içinde aşırı baskılı ve otoriter bir eğitimin uygulanması, çocuğun sürekli azarlanarak eleştirilmesi, kıskançlık, yeterli ilgi ve sevgi görememesi, sıkıntı ve gerginlik başlıca nedenlerdir.

Anne babanın yaşantısı da önemli bir etkendir. Anne-baba geçimsizlikleri, anne-babanın sık sık kavga etmesi, ailedeki sorunlar çocuklarda tırnak yeme gibi davranışlara neden olur. Bunun yanı sıra anne babanın aşırı kaygılı olması çocuğu aşırı derecede koruyup kollaması, ayrıca anne babanın çocuklar arasında ayrım yapması çocuklar arasında kıskançlığa yol açar. Bu da dolaylı şekilde kendini tırnak yeme olarak gösterir. Tırnak yeme taklit yoluyla da edinilebilen bir davranıştır. Ailede herhangi bir bireyin tırnak yeme davranışı göstermesi doğal olarak çocuğun ilgisini çekecektir.

Ayrıca tırnak yeme davranışı olaylara bağlı olarak gelişebilmektedir. Çocuğu tedirgin eden herhangi bir olay veya çevrede onun için hoşnutsuzluk yaratacak herhangi bir durum bu davranışı göstermesine yol açar.

 

ÖNERİLER

• Çocuklarda 3-4 yaş döneminde görülen tırnak yeme davranışı ilgi çekme amacı taşıyor olabilir. Bunun için çocuğun zorla ya da baskı ile bu alışkanlığı bırakması konusunda yönlendirilmemesi gerekir. Bu dönemde görülebilecek bu alışkanlık ilk etapta gözardı edilebilir, çünkü çocuk bu hareketiyle ebeveynlerin tepkisini çekeceğinin farkındadır.
• Bu davranışın söndürülmesi yerine başka bir davranışın geliştirilmesiyle mümkün olabilir. Örneğin çocuğa alternatifler sunarak tırnak yemesi engellenebilir (örn. Sakız çiğnemesi ya da oyun hamuru ile oynaması gibi).
• Ebeveynlerin çocuklarının hangi durumlarda bu davranışı sergilediklerini gözlemlemeleri de problemin kaynağını anlama konusunda yardımcı olacaktır. Örneğin okul dönemindeki çocuk sınav dönemlerinde ya da ders çalışırken bu davranışı sergiliyor olabilir ya da sosyal etkileşim sırasında konuşmaktan çekindiği durumlarda bu davranışı sergiliyor olabilir.
• Çocuğa “elini ağzından çek” gibi uyarılar ters tepki oluşturabilmekle birlikte çocuğu tedirgin edebilir.
• 6-7 yaş ve sonrası için belli “tırnak yeme zamanları” oluşturulabilir.Kısıtlamaya uyması zaman alabilir, sabır gösterilmesi gerekmektedir.Uyum gösterdiğinde de manevi ve sözel ödüllendirmeler yapılmalıdır.Motive edilmelidir.
• Tırnak yeme davranışını tetikleyen durumlardan biri olan ilgi ve sevgi eksikliğini var ise giderme amaçlı olarak ebeveyn çocukla vakit geçirmesi önerilir.

Çocuğu azarlamak, korkutmak, ceza vermek gibi zorlayıcı yöntemlerin uygulanması yararlı olmamaktadır. Hatta kimi zaman daha ağır duygusal problemlerin çıkmasına neden olabilir.

• Çocukları korku kaygı yaratacak durumlardan uzak tutmak gerekir. Küçük çocukların kaygı korku verici televizyon filmlerini izlemeleri, kavgalı olaylarda bulunmaları çocuğu heyecanlandıracağı için sakıncalıdır.
• Tırnak yiyen çocuklara geceleri yatarken eski hafif eldivenleri giydirmek çocuk gece tırnaklarını yemek veya ısırmak istediğinde hatırlatıcı olması bakımından yararlı olabilir. Parmak ve tırnağa acı fakat zararsız bir sıvı sürülebilir. Bu hem hatırlatıcı ve hem de tırnağını ağzına götürdüğü zaman acı ile birleştiğinde terk etmeye yardımcı olabilir.
• Çocukların ilgisi başka yöne çekilebilir. Sinema, televizyon izlerken veya radyo dinlerken onun ağzını çiğneyecek bir şeyle meşgul etmek tırnak yemenin ve ısırmanın yerine gelecek bir etkinlik olabilir. Çocukları ara sıra başarılarından dolayı ödüllendirmek bazı durumlarda yarar sağlayabilir. Ancak bunun kısıtlı ve uygun şekilde kullanılması gerekir. Aksi takdirde çocuk yeni ödüller almak için bunu kullanabilir. Tırnak derin kesilebilir. Çocuğun kendi tırnak bakımıyla uğraşması da yararlı olabilir. Bunun için de çocuğa manikür ve pedikür malzemeleri alınabilir.
• Son söz ve bir önlem olarak; tırnak yemenin ve ısırmanın çok kötü bir alışkanlık olmadığı ve bunu isteyenlerin kolaylıkla terk edebilecekleri çocuklara anlatılmalıdır. Çocuk buna inandırıldığı zaman bu alışkanlıktan vazgeçmek için çaba gösterecektir. Çünkü dış etkenler çocuğun bu alışkanlıktan vazgeçmesine fazla etkili olmamakla beraber bazı hallerde alışkanlığın kökleşmesine ve başkalarını kızdırmak ve huzursuz etmek için bir araç olarak kullanılmasına neden olmaktadır.

 

Ayrıca bu öneriler haricinde genellikle 6 yaş ve üzeri çocuklarda belli plan doğrultusunda uygulanabilecek çeşitli yöntemler;

 

Düzeltici ve Önleyici Tepki

 

Alternatif tepkiyi öğrendikten sonra, bunu alışkanlığı yarıda kesmek ya da ortaya çıkışını engellemek için kullanmasını sağlayın.

 

Bağlantılı Davranış

 

takıntılı hareketten hemen önce yaptığı davranışı belirlemeye çalışın ve alternatif tepkiyi bir önceki bağlantılı davranışı durdurmak için kullanmasını sağlayın. Örneğin ikiniz de tırnağını yemeye başlamadan önce ayaklarını sallamaya başladığını farkettiyseniz bu bağlantılı davranıştır.

 

Gevşeme çalışması

 

Seçebileceğiniz bir sürü gevşeme tekniği vardır. Okul rehber öğretmeninden bilgi alabilirsiniz.

 

Toplumsal Destek

 

Bu destek çabalarını teşvik veya övgü olarak sizden veya yakın arkadaşından gelebilir.

 

Deneme

 

Çocuğunuzu, alternatif davranışı her gün tekrarlayarak rutin hale getirmeye yönlendirin. Ayrıca takıntının ortaya çıktığı durumları düşünürken de alternatif tepkiyi denemesini önerin.

 

Kayıt

 

Ne kadar ilerleme kaydettiğini görmek için günlük olarak alışkanlığın görülme sıklığını kaydedin.

 

Uzman Klinik Psikolog

Hande UYSAL

 

                                                                                                                                                           Çocuklara Olumlu Davranış Kazandırma Yolları başlıklı yazımızı okumak ister misiniz?